Miras hukuku, insanların ölümlerinden sonra malları üzerinde yapmak istedikleri ölüme bağlı tasarrufları ve ölümleri halinde, gaipliğine karar verilmesinden sonra veya ölüm karinesinin varlığı halinde mirasa konu mallarının (tereke) yasal mirasçılar ve diğer mirasçılar arasında ne şekilde paylaştırılacağını, borçlarının nasıl ve hangi sırayla ödeneceğini inceleyen bir özel hukuk dalıdır. Miras hukuku kara Avrupası hukuk düzeninde medeni kanunlarda düzenlenir. Miras bırakandan kalan malların (tereke/mamelek) devrine ilişkin veraset işlemleri kimi ülkelerde mahkeme kararıyla, kimi ülkelerde de noterliklerde oluşturulan nüfus kayıt sistemleri üzerinden belgelendirilmektedir.
Yasal miras paylaşımı nasıl yapılır?
Yasal miras paylaşımı miras bırakanın bir vasiyetname bırakıp bırakmamasına göre değişiklik göstermektedir. Ölümünden önce yasal şartlara uygun bir vasiyetname bırakan şahsın malvarlığı saklı paylara riayet etmek kaydıyla vasiyetnamesinde belirttiği şekilde paylaştırılır. Ancak bir ölmeden önce bir vasiyetname düzenlemeyen kişinin mirası eşinin hayatta olup olmamasına göre farklı şekilde paylaştırılacaktır. Miras bırakanın eşi hayatta ise ve alt soy yani vefat edenin çocukları ile birlikte mirasçı olursa mirasın 1 / 4 sağ kalan eşe ait olacak ve kalan 3 / 4 çocuklar arasında eşit olarak paylaştırılacaktır. Sağ kalan eş miras bırakanın annesi ve babası ile birlikte mirasçı olur mirasın yarısı sağ kalan eşin kalan yarısı da miras bırakanın annesi ve babası arasında eşit olarak paylaştırılacaktır. Sağ kalan eş miras bırakanın büyükannesi ve büyükbabası ile birlikte mirasçı olursa mirasın 3 / 4 ü sağ kalan eşe verilir ve kalan 1 / 4 te miras bırakanın büyük anne ve büyük babaları arasında eşit olarak paylaştırılır. Eğer miras bırakanın eşi hayatta değil ise miras alt soy varsa alt soy arasında alt soy yoksa üst soy arasında eşit olarak paylaştırılır.
Vasiyetname yoksa mal paylaşımı nasıl yapılır?
Miras bırakanın vasiyetname bırakmaması halinde mirasçılar için miras paylaşımı eşin hayatta olup olmamasına göre değişiklik göstermektedir. Ancak bunun da öncesinde miras bırakanın ölüme bağlı sözleşme akdedip akdetmediği araştırılır. Eğer ortada atanmış bir mirasçı yok ise miras paylaşımına geçilebilir. Burada sağ kalan eş ile alt soy birlikte mirasçılar ise mirasın dörtte birini sağ kalan eş kalan payı ise alt soy yanı çocuk ve torunlar aralarında eşit olarak paylaşırlar. Sağ kalan eş müteveffanın anne ve babası ile birlikte mirasçı olursa bu defa mirasın 1 / 2 si eşin kalan 1 / 2 si de anne baba ve onların altsoyu arasında eşit olarak paylaştırılır. Sağ kalan eş büyük anne ve büyük baba zümresi ile mirasçı olarsa bu defa mirasın 3 / 4 ünü alır. Kalan payda bu zümre arasında eşit olarak paylaştırılır.
Mirastan kimler pay alabilir?
Türk Hukuk sistemi içerisinde mirastan pay alacak kişiler belirlenirken zümre sistemi esas alınmıştır. Bu zümre sistemi içerisinde 3. Zümreye kadar olan akrabalar miras bırakanın mirasından pay alabilirler. Bu zümre sistemi içerisinde 1. Zümre miras bırakanın alt soyudur. Yani miras bırakanın çocukları ile torunları 1. Zümreyi oluşturur. Miras bırakanın annesi-babası ve kardeşleri ile yeğenleri 2. Zümreyi oluşturmaktadır. 3. Zümre ise miras bırakanın büyükanneleri büyükbabaları amca, dayı, hala ve teyze gibi akrabalardan oluşur. İşte miras bırakanın mirasından bu 3 zümrede olan mirasçılar pay alabilirler. Bunun dışında kalan kimseler mirastan pay alamazlar. Bu yasal mirasçılar dışında bir de kan bağı olmayan kimseler bir vasiyetname ile mirastan pay alabilirler. Bu durumun gerçekleşmesi için miras bırakanın vasiyetname düzenlemesi şarttır. Zümreler arasında kanuni bir sıra vardır. 1. Zümreden mirasçılar hayatta ise 2. Zümreden kimse hak iddia edemez.
Mirasta saklı pay ne demektir?
Türk Hukuku miras bırakanın malvarlığı üzerinde vasiyetname veya başka bir ölüme bağlı tasarrufla istediği gibi devirler yapmasını engellemeye çalışmıştır. Miras bırakanın bir kısım mirasçılarının miras üzerinde saklı payı bulunmaktadır. Yani miras bırakan malvarlığı üzerinde saklı paylara dokunmamak kaydıyla dilediği gibi tasarrufta bulunabilir. Ancak saklı pay denilen oranları mirastan çıkarılma hariç olmak üzere başkasına devredemez. Devretmesi halinde saklı paylı mirasçılar dava açarak bu devirleri iptal ettirebilirler.
Mirasta saklı paylı mirasçı kime denir?Saklı paylı mirasçıların kimler olduğu Türk Medeni Kanunu’nda açıkça belirtilmiştir. Buna göre mirasbırakanın sağ kalan eş, çocukları, torunları ve anne ve babası saklı paylı mirasçılardır. Miras bırakanın altsoyunun saklı payı yasal miras payının yarısı, miras bırakanın anne ve babasının saklı payı yasal miras payının 1/ 4 ü, sağ kalan eşin saklı payı ise anne baba veya altsoy ile birlikte mirasçı olursa yasal miras payının tamamı diğer hallerde ise yasal miras payının 3 / 4 ü dür. Miras bırakanın kardeşlerinin miras üzerinde saklı payı 2007 yılında yapılan kanun değişikliği ile kaldırılmıştır.